1. История Возникновения образования в селе.

Школа – для одних - это место получения знаний, для других – их детство и годы взросления, для третьих – второй дом, их жизнь и судьба. В нашей республике много школ, и у каждой - своя неповторимая история, свое особое лицо.
150 лет…Это возраст мудрости и опыта, возраст проверенный временем.
С 1874 года вот уже 150 раз гостеприимно распахивает двери Рассолодинская средняя школа им.Г.И.Соловьева Мегино-Кангаласского улуса.
В 70-х годах XIX века стал пробиваться свет сквозь тьму над якутскими улусами и появились первые улусные школы Якутии. В то время Рассолода была центром Восточно-Кангаласского улуса. И вот здесь в 1874 году по решению глав 12 наслегов Восточно-Кангаласского улуса и во исполнение циркуляра генерал губернатора Восточной Сибири о развитии народного образования, было постановлено открыть (одноклассное) народное училище Министерства народного просвещения.
Копии архивных документов открытия народного училища( сканы о 1 до 8)
Здание школы построил в селе Рассолода на свои средства местный богач-тойон, улусный голова Соловьев Герасим Иванович.
С 1873 года по 1874 год май месяц началось строительство училища с двумя капитальными стенами, с 6 комнатами.
Средства были распределены таким способом:
1. зарплата учителя – 240рб
2. Зарплата сторожа – 96 рб
3. на покупку дров для топки – 75рб
4. На свет, на воду – 30 рб
5. Покупка школьных принадлежностей – 53рб 60коп
6. Помощь бедным ученикам, учителям , награда лучших учащихся – 350рб
На строительство школы глава Соловьев Г.И. потратил примерно 2 тыс рб

В 1874 году состоялось его открытие. По тогдашним сообщениям, школа открылась 6 января (По новому стилю 19 числа) в 5 часов 30 минут дня, «после молебствия водоосвящением», и в присутствии представителя окружного административного начальства, улусного головы и «почетных инородцев» (якутов).

О месте построения школы в документе хранящемся в Саха национальном архиве «Сведения о Восточно-Кангаласском начальном училище Якутского округа и области за 1883 год» - (ф.285 –Н, опись N1 ед.xp. 115) сказано:

1. Якутской области и округа Восточно-Кангаласское одноклассное училище, находящееся в 45 верстах от г.Якутска в Восточно-Кангаласском улусе на урочище «Мень-Герасим»
2.  Означенное училище открыто в 1874г. по приговору инородцев Восточно-Кангаласского улуса.

В начальную народную школу Восточно –Кангаласского улуса в 1875 году, по январской ведомости, было 13 учеников. Они учили законы вероисповедания , русский язык, чистописание и математику.
Учителем попросили прислать человека якутской национальности и закончившего курс Якутской прогимназии. Первым учителем был Иван Чекалев.
Со дня основания школы, здесь проработало много прогрессивных, заслуженных учителей, отличников народного образования. Хотелось бы упомянуть Чекалова И.С, Неустроева В.Г, Фомина Г.П, Липп В.И, Евмененко М.П и многих других.
1874 год является началом распространения образования в Мегино-Кангаласском улусе.

Сейчас наша школа носит имя основателя школы Соловьева Герасима Ивановича.

Герасим Иванович Соловьев – основатель, меценат первой школы улуса, глава Восточно – Кангаласского улуса. Герасим Иванович из богатой родовой семьи Соловьевых. Он является главой улуса с 1872 – 1882гг., с 1885 – 1888гг.
15 сентября 1872 года князья 12 наслегов Восточно-Кангаласского улуса в селе Россолода обсудили циркуляр Генерал – губернатора Дальнего Востока о развитии образования. Глава улуса Герасим Иванович Соловьев предложил открыть школу в селе Россолода и построить здание народного училища силами жителей наслега и на свои средства. В то время в улусе проживало 7446 человека, каждый житель улуса должен был пожертвовать по 10 копеек, и в итоге должно быть собрано 744 рубля 60 копеек на расходы: зарплата учителя – 240рб, зарплата сторожа – 96 рб, на отопление школы, на воду, на свет – 105рб, на учебные принадлежности – 53рб 60 коп, помощь детям из бедных семей и на награждение отличившихся учеников – 250 рб.
8 июля 1890 года в честь приезда генерал-губернатора Александра Дмитриевича Горемыкина в г.Якутск, организовали большой ысыах. На этом празднике приезда генерал-губернатора,  Александр Дмитриевич Горемыкин наградил Герасима Ивановича Соловьева за заслуги перед Российской государственности – Золотой медалью с Андреевской лентой, а жене Соловьева Г.И подарил золотую брошь.
Кроме всего, Герасим Иванович помогал Женской Гимназии и детскому дому. Он являлся членом-попечителем женской гимназии, а также членом Географического общества.
Царь Александр 2й наградил Соловьева Г.И за заслуги перед Отечеством – почетным кафтаном, серебряным кортиком, золотыми часами, серебряной медалью со Станиславской лентой, и серебряной медалью «За усердие». Император Александр 3й наградил Соловьева золотыми медалями с Андреевской, Александровской и Владимирской ленточками.  Присвоен звания «Почетный инородец». Соловьев Г.И умер в 1895 году 20 марта в возрасте 61 года. Его похоронил и поставил памятник из белого мрамора на родной земле Рассолоде, в местности, названной в его честь “Соловьев оҕуруота”.
18 октября 2022г. под №1423 на основании распоряжения главы улуса 5 декабря 2022г. было изменено наименование школы на МАОУ «Рассолодинская СОШ им.Г.И.Соловьева».

В январе 1972 года открылся первый детский сад на 25 мест. Первая заведующая – Ларионова Калисфена Степановна. Больших трудов стоило создание материально-технической базы детского сада, сплочение нового коллектива. Вместе с тем первыми воспитателями детского сада работали Муксунова Светлана Дмитриевна и Павлова Наталья Николаевна. А помощни- ками воспитателей были Дьячковская Евдокия Демьяновна и Григорьева Мария Николаевна.
В 70-ые годы большое внимание уделялось физическому воспитанию и развитию речи у детей дошкольного возраста.В подготовительной группе началось обучение русскому языку.
В 80-ые годы продолжалась работа по физическому совершенству детей. Так, построена физкультурная площадка на участке детского сада, в группе оборудованы спортивные снаря- жения для занятий и для игр детей в свободное время. Для закаливания детского организма применялись Рижский метод закаливания, воздушные ванны, водные процедуры и ежеднев- ная ритмическая гимнастика.
Внешний и внутренний вид детского сада заметно улучшился. Во время эстетического смо- тра детских садов по району было отштукатурено помещение детского сада, озеленен участок, обновле нынаглядные пособия. В результате наш коллектив был награжден почетной грамотой РОНО Мегино-Кангаласского района.
В 90-ые годы к воспитательно-образовательному процессу детского сада привлекались родители и общественность, начал работу «Клуб молодых родителей». В нетрадиционной фор- ме проводились беседы, консультации, практические занятия для родителей. По ознакомле- нию дошкольников с природой работы проводились планово и систематически. Летом дети охотно ухаживали за овощами и цветами. Для расширения знаний малышей об окружающем мире часто выходили за пределы села на целевые экскурсии и прогулки. Для детского сада были поставлены новые цели и задачи:
•       гуманизация и демократизация воспитательно-образовательной работы;
•       внедрение в жизнь Концепции национальной школы;
•       воспитание и отношение к ребенку как к личности.
С 1991 года в детском саду функционируют 2 группы:
1 группа – для детей младшего и среднего возраста;
2 группа – для детей старшего и подготовительного возраста.

Бастакы сэбиэдиссэй

Мин, Калисфена Степановна, оскуола кэннинэ икки сыл совхозка, Петров-Халлааскы аатынан отделенияҕа дояркалыы сырыттахпына, Тыыллыма орто оскуолатыгар педагогическай кылаас аһыллан үлэлээ- битэ. Онно Республика араас оройуоннарыттан кыыс бөҕө кэлэн воспи- татель идэтигэр үөрэммиттэрэ. 2-с сылын үлэлииригэр, мин педклаһы үөрэнэн бүтэрэн, Өймөкөөн оройуонугар 2 сыл детсадка баспытаатал- лаабытым. Онтон үөрэх туттарса диэн кэлэн баран кыайан киирбэк- кэ, дойдубар үлэ көрдөһө Районаҕа тиийбитим. Инспекторынан үлэлии олорор Матрена Афанасьевна Рассолодаҕа саҥа детсад аһыллан үлэлии турар онно анаан ыыппыта. Тиийбитим Хаатылыма оскуолатын көтүрэн
аҕалан детсад оҥоро, сууйа-тарыы сылдьаллара. Сэбиэдиссэйинэн саҥа үөрэҕин бүтэрбит Муксунова Светлана үлэлии сылдьара. Тех. үлэһиттэр номнуо туолан турар этэ, баспытаата- лынан Уваровская Наталья,онус кылааһы бииргэ бүтэрбит кыыһым үлэлээтэ. Николай, Надя Ефимовтарга дьиэлэнэн олорбутум.
Светалыын Майанан, куоратынан сылдьан детсадка наада буолар тэриллэри, иһити-хомуо- һу, оонньуурдары булууга көмөлөһөн сылдьыспытым. Онтон ый буолан, Матрена Афанасьевна миигин детсад үлэтин билбит киһи сэбиэдиссэйдээ диэн кэбиспитэ.
Мин өссө да үөрэх туттарса барар санаалаахпын этэн туран сөбүлэстим. Үс ый устатыгар детсадпытын бэлэм оҥорон комиссия туттаран, саҥа дьыл иннинэ аһыллыбыппыт. 1 группа оҕону ылан үлэлээбитинэн барбыппыт. Повардар Григорьева Маруся, ньээҥкэ Дьячковская Ев- докия, Григорьева Надя, Ксенофонтова Марианна – саҥа оскуоланы бүтэрбит кыргыттар – үлэ- лээбиттэрэ уонна да атыттар бааллара...
Лоомтука детсадын сэбиэдиссэйэ Тимофеева Дарья Федоровна методическай литература- ны, пособиены бэрсэн сүрдээҕин көмөлөспүтэ.
Сельсовет Хаптаҕайга баар буолан отчуоппун, хамнаспытын онно туттарар этибит. Син үлэ сунньүн булан, этэҥҥэ үөрэх сылын түмүктээбиппит. Түмүккэ ыһыах ыһан, кымыс, үтэ- һэлээх эт буһаран, ыллаан-туойан, оонньоон–көрүлээн үчүгэй баҕайытык атаарбыппыт. Өссө Даша, Лаврентий Черноградскайдар сыбаайбаларыгар күүлэйдээн турабыт. Уоппуска ылан детсад баайын Сон Татьяна туттаран, үөрэх туттарса диэн Россолодаттан барбытым, үөрэх- пин бүтэрэн, дойдубар эргиллэн кэлэн 30 сыл устата сэбиэдиссэйинэн үлэлээтим. Билигин завхозтуу сылдьабын.

Куприянова Калисфена Степановна

СР үөрэҕэриитин туйгуна, улуус бочуотун кинигэтигэр киирбит нэһилиэк бочуоттаах гражданина,

Лоомтука, 25.03.2007с

Попова Варвара Гаврильевна

Мин Россолода детсадыгар 1973-1974 сылларга сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитим. Иитээччилэринэн эдэр специалистар Муксунова Светлана Дмитриевна, Наталья Николаевна оҕолору, төрөппүттэри кытта тапсан үлэлииллэрэ. Поварбыт Алексеева Мария Петровна аһа барыта мин- ньигэс буолара, выпечкатын оҕолор наһаа сөбүлүүллэрэ. Ньээҥкэлэр Дьячковская Евдокия Демьяновна, Ефимова Надежда Николаевна детсад оҕолорун түүннэри-күннэри көрөллөрө. Ол бириэмэҕэ детсадтар круг- лосуточнайдар этэ, понедельниктан субуотаҕа дылы хоно сылдьаллара. Биир тутаах үлэһиппит Сон Татьяна Григорьевна прачкалыыра, таҥаспы- тын-саппытын барытын дьаһайара. Светлана Дмитриевна, Наталья Нико-
лаевна оҕолору лепкаҕа, уруһуйга, үнкүүгэ, ырыаҕа үөрэтэллэрэ, штатнай расписаниеҕа музы- кальнай үлэһит диэн көрүллүбэт этэ, кыргыттар утренниктары, бырааһынньыктары барытын бэйэлэрэ бэлэмнииллэрэ. Оччоттоҕу детсад оҕолоро – Сивцев Сема, Сергеев Петя, Трофимов Вова, Федорова Маша, Антонова Лена, Андреева Аля, Николаева Октя, Сон Алевтина, Попов Илья, Константинова Надя, Егорова Наташа уо.д.а. билигин үтүө үлэһит, ыал ийэлэрэ, аҕалара, эбээлэрэ, эһээлэрэ буолбуттар. Коллектив сүрдээх иллээх, бары үтүө санаалаах, үлэлэригэр бэ- риниилээх үлэһиттэр, бииргэ үлэлээбит коллегаларбын истиҥник махтана саныыбын. Детсад кэнниттэн иккис үөрэхпин, үрдүк үөрэҕи бүтэрэн оскуолаҕа начальнай кылаас учууталынан көспүтүм.

Попова Варвара Гаврильевна,

педагогическай үлэ ветерана..

Ксенофонтова Христина Максимовна

Мин 1986 сыллаахха Ороссолуода детсадыгар ананан үлэлии бар- бытым. Бу детсадка 3 сыл иитээччинэн үлэлээбитим. Сэбиэдиссэйбит А.К. Мартынова. Иитээччилэр П.И. Игнатьевалыын иккиэ этибит. Оччо- лорго түүннэри-күннэри үлэлиирэ, онон 4 ньээҥкэ көрүллэрэ. Мотрёна Дмитриевна, Евдокия Гаврильевна, Дария Егоровна, Мария Петровна үлэлииллэрэ. Сүрдээх сэмэй, кыһамньылаах, иитээччигэ көмөлөөх үлэһит- тэр этэ. Үлэлиир кэммэр детсадка капитальнай ремонт ыытыллыбытын өйдөөн хаалбыппын. Биһиги үлэһиттэр акварель, гуашь кырааскала- рынан араас өҥүнэн истиэнэлэрбитин испиэскэлээбиппит. Төрөппүттэр күүстэринэн улахан тэрээһэ тутуллубута. Ону таһынан, лаахтаабыппыт
уонна үөһээ өттүгэр сахалыы оһуор, аллараа өттүгэр остуоруйа уруһуйдаабытым уонна дет- сады кэчигирэччи мас саайбытым. Иһигэр үүнээйилэри, мастары олордубуппут. Биир группа- нан 30-тан тахса оҕо сылдьар. Оҕо элбэх сылдьар этэ. Иитээччилэр күннээҕи былаан сурунар этибит. Онон көрөн күннээҕи үлэбитин ыытарбыт. Сэбиэдиссэйи Акулина Константиновнаны элэҥнэтэн үлэһит, сүрдээх туттуулаах, булугас, талыгас, ирдэбиллээх салайааччы быһыытынан сыаналыыбын. Олус иллээх-эйэлээх коллектив этибит. Бэйэ-бэйэбитигэр өрүү сүбэлии-ама- лыы сылдьарбыт, көмөлөсүһэрбит. Ороссолуода детсадыгар үлэлээбит кэммин олус күндүтүк саныыбын. Онтон ыла идэбинэн дойдубар Моорук детсадыгар үрдүк үөрэхтээх, 1 категория- лаах иитээччинэн үлэлиибин.
Үлэлээбит коллективым өссө айымньылаахтык үлэлээн, саҥаттан-саҥа ситиһиилэнэ туруҥ, бука-бары доруобай буолуҥ. Үбүлүөйгүтүнэн уруй-айхал буолуохтун!
Эҕэрдэни кытта 20 сыллааҕыта бииргэ үлэлээбит коллегаҕыт

Харитина Максимовна ,

муус устар 2 күнэ, 2007 с

Үлэһит быһыытынан үүнэрбэр, сайдарбар…

1984 сыллаахха Рассолода бөһүөлэгэр «Күнчээн» детсадыгар үлэҕэ ки- ирбитим. Ол сайынтан үөрэҕирии систематыгар үлэбин саҕалаабытым. Прачка, повар, иитээччи көмөлөһөөччүтэ курдук эбээһинэстэри толорбу- тум.
Детсааппыт олус кэрэ миэстэҕэ турара, хатыҥ чараҥ быыһыгар дьыл ханнык баҕарар кэмигэр кэрэ көстүүлэнэрэ, оҕолору кытта прогулкаҕа сылдьарга, айылҕаны кэтээн көрөргө, уруһуйдуурга, араас күрэхтэһиилэ- ри ыытарга, бырааһынньыктары, аралдьытыылары тэрийэргэ олус табы- гастаах миэстэҕэ турара. Олбуор иһигэр сылтан сыл ахсын площадка иһи- гэр араас спортивнай оборудованиялар, мастан скульптурнай оҥоһуктар,
беседкалар тутуллан элбээн иһэллэрэ, ол саҕаттан төрөппүттэри кытта оҕолор уонна үлэһиттэр бырайыактыыр ньыманан үлэни кыайа туталлара. Бу барыта оҕо детсадка үөрэ-көтө кэлэрин тэрийии буолара чахчы. Детсаппыт 9 бууттаах торуой Мартынов баай дьиэтэ буоллар да, эргэ диэн олох көрбөт этим. Түннүктэрэ элбэҕэ, улахана, өһүөтэ үрдүгэ анаан тутуллубут курдуга.
Бу детсадка ураты творческай коллектив үлэлиирэ, киирбит киһи барыта бэлиэтии көрөрө, оннооҕор муостабыт кытта сылын аайы уларыйа сылдьар тематическай уруһуйдаах буолааччы, уголоктар туһунан этэ да барбаккын. Заведующайбыт Акулина Константиновна аан бастаан үлэ былаанын оҥорорун, дьоннорунаан, ким туох сыһыаннааҕынан сөпкө аттаран туруорара үлэ көхтөөхтук саҕаланарыгар бастакы хардыы буоларын өйдөөбүтүм. Ол курдук, иитээччилэрбит Алла Ивановна, Парасковья Ильинична, оҕо сайдарыгар араас ньыманы барытын туһаналлара. Ырыаны, хоһоону, үҥкүүнү эмиэ былааннаахтык үөрэтэллэр этэ. Түмүгэр бырааһынньыктарга сыалай музыкально-театрализованнай дьүһүйүүлэр, билигин өйдөөтөххө дьоҕус мюзикллар буолан тахсаллар эбит. Онно бүтүн коллектив бары кыттарбыт, анал «режиссердардаах» эти- бит – Акулина Константиновна бэйэтэ, костюм тигээччилэрбит, мааска оҥорооччуларбыт, ху- дожниктарбыт туспа бөлөх баара. Саҥа дьыллааҕы утренниктарбытын дьиэ-кэргэнинэн көһөн кэлэн көрөллөрө, сылдьыбыт эрэ киһи барыта астынан, махтанан тарҕаһаллара.
Иккис улахан тэрээһин нэһилиэнньэни бүттүүн хамсатар – оҕо ыһыаҕа буолара. Манна төрөппүттэри кытта үлэ күүскэ көстөрө. Саха фольклорун сатыыр өттүтүн чабырҕаҕы, хомуска тардыыны, музыкальнай доҕуһуолу үлэһиттэр бэйэлэрэ үөрэтэллэрэ уонна төрөппүттэри, эбэ- элэри көмөлөһүннэрэн кыайа тутар этилэр. Саамай сүрүн көмөлөһөөччүлэрбитинэн Поповтар дьиэ кэргэн буолара. Спортивнай күрэхтэһиилэри аҕаларбыт ыыталлара уонна соһуйаллар этэ
«хайдах ыстаҥаҕа, хапсаҕайга үөрэттигит» диэн, ол курдук барытыгар иҥнэн –тохтоон турбак- ка ылсыһан иһэр этибит.
Ураты болҕомтону оҕону оскуолаҕа бэлэмнээһин ылара, ол инниттэн иитээччилэр элбэх дьарыктары оҕо толкуйдуур дьоҕура сайдарыгар, болҕомтолоох буоларыгар, остуолга олорон эрэн үлэлииргэ, илиинэн үлэ сатабылларыгар күннэтэ дьарыктыыллара. Элбэх оҕо оскуолаҕа ааҕан, холкутук 10 иһинэн суоттуур, суруйар, буолан тиийэллэрэ.
«Күнчээн» детсадка иккис сылын үлэлии сылдьаммын педагог буолар эбиппин диэн Бүтэйдээххэ педкылаас аһыллыбытыгар киирэммин, ситиһиилээхтик бүтэрэн күн бүгүҥҥээҥҥэ дылы педагог-организаторынан үлэлии сылдьабын уонна киэн туттабын олус айымньыла коллективка үлэлээбиппинэн. Бука бары үлэһиттэргэ махталбын уонна улахан эҕэрдэбин тиэрдэбин, эһиги олоххут мэлдьи сибэккинэн киэргэннин, дьиэ-кэргэҥҥитигэр или-эйэни, этэҥҥэ буолууну, тус олоххутугар толору дьолу, үлэҕитигэр үрдүк ситиһиилэри баҕарабын.

Эҕэрдэни кытта Людмила Константиновна Иванова.

«Отличник по молодежной политике РС(Я)».

«Отличник гражданских инициатив РС(Я)». Обладатель Почетного знака Международного союза детских

общественных объединений «СПО – ФДО».

«За вклад в развитие образования Мегино-Кангаласского улуса».

Майа, 2017 сыл.

Дойдубуттан куорсун анньынан....

Биробиджаннааҕы педучилищены бүтэрэн баран 1976 сыллаахха төрөөбут дойдум 25 миэстэлээх оҕо саадыгар ананан үлэлии кэлбитим оруобуна 41 сылын туолла. Ол иһиттэн бу оҕо саадын хаһаайкатынан 30 сыл үлэлээн кэллим. Элбэх дьону кытта алтыһан, элбэх оҕону оскуо- лаҕа атааран, бириэмэ тургэнник да ааспыт. Бастаан иитээччи үлэтин иилээн-саҕалаан ыытарбар улахан тирэх буолбуттара чуолаан ньээҥкэнэн үлэлээбит, сүбэһитим Дьячковская Евдокия Демьяновна. Кини үлэтигэр сүрдээх эппиэтинэстээҕэ, оҕолорго олус үчүгэйдик сыһыаннаһара. Ол иһин буолуо, оҕолор кинини олус сөбүлүүллэрэ, кини дежурствота буо- ларын кэтэһэллэрэ. Минньигэс астаах Ульяна Петровна Егорова тиистэрэ
кэчигирэһэн, күлэн – үөрэн, мичилийэ турара бу баарга дылы. Хайҕалга сылдьыбыттара түр- гэн, ыраас туттуулаах, туох баар ыытыллар үлэлэргэ барытыгар кыттар Дария Егоровна Его-
рова, ыарахаттартан толлубат Елизавета Семеновна Варламова, элбэх оҕолоох, партийнай үлэһиппит Татьяна Григорьевна Сон, иитээччи үлэтин толору баһылаабыт Мария Петровна Степанова уо.д.а. Бу сылларга оҕолору эт – хаан өттүнэн, төрөөбут тылын сайыннарыыга сүрүн болҕомто ууруллубута. Оскуолаҕа бэлэмнэнии группа оҕолоругар нуучча тылын үөрэтии саҕа- ламмыта: физкультурнай площадка, группаҕа дьарыктаныыга уонна иллэҥ кэмҥэ туһаныл- лар спортивнай тэриллэр эбии оҥоһуллубуттара. Рижскай метод, ритмическэй гимнастиканы, салгын, уу ванналарын сөптөөхтүк туһаныы оҕолор ыалдьар түбэлтэлэрин лаппа аҕыйаппы- та. Оройуоҥҥа ыытыллыбыт эстетическай көрүүгэ кыттан детсад ис – тас көрүҥэ биллэрдик тупсубута: дьиэ иһэ штукатуркаламмыта, көҕөрдүү үлэтэ ыытыллыбыта, көрдөрөр агитация сэргэхситиллибитэ, дьарыктаныыга туттуллар нагляднай пособиялар эбии оҥоһуллубуттара. Ити түмүгэр детсад коллектива РОНО Бочуотунай Грамотатынан наҕараадаламмыта. Детсад үлэтин төрөппүтү кытта ситимнээхтик иитии сыалыттан төрөппүтү кытта үлэҕэ саҥа хайыс- ханан «Эдэр төрөппүттэр» кулууптарын тэрийэн үлэлэтии буолбута. Онно төрөппүттэри кыт- та аһаҕастык кэпсэтии, сүбэлэр, ыйыылар, практическай дьарыктар, саҥа ыаллары бастакы оҕолорунан эҕэрдэлээһиннэр ыытыллыбыттара. Оҕону айылҕаны кытта билиһиннэриигэ си- тимнээх үлэ баран, сайын оҕолор оҕуруот аһын үүннэриинэн, сибэкки олордуутунан дьарык- таналлара.
Национальнай оскуола концепциятыгар олоҕуран оҕону кыра эрдэҕиттэн төрөөбүт норуо- тун тылын, культуратын, өбүгэлэр үгэстэрин билиһиннэрии уонна үөрэтии үлэтэ саҕаламмыта. Бөһүөлэк иһигэр ыытыллар социалистическай куоталаһыыга хас да төгуллээн бастакы миэс- тэни ылбыппыт. Субуотунньуктарга, сүөһүгэ эбии аһылыгы бэлэмнээһиҥҥэ таһаарыылаахтык үлэлээн совхоз дирекциятын аатыттан «Кыһыл көмүс» хотуурунан, «Иж-Юпитер» мотоцикл фондатынан, Махтал суругунан, грамоталарынан наҕараадаламмыппыт.
Үлэлээбитим тухары төһөлөөх элбэх араас хабааннаах тэрээһиннэр, көрсүһүүлэр, мунньах- тар, концертар ааспыттара буолуой? Саамай умнуллубат түгэнинэн буолбуттара үөрэх минии- стирэ Габышева Ф.В. ыалдьыттааһына уонна оҕолорбут сайдалларыгар 10 тыһ. солк. оонньуур атыылаһарбытыгар биэрбитэ, үөрэх министерствотын дошкольнай отделын сэбиэдиссэйэ Елена Николаевна Колосова научнай салайааччы буолан детсаппыт сайдарыгар улахан күүс буолбута. Саха сирин Президенэ Штыров В.А. нэһилиэкпит көһүүтүнэн сибээстээн кэлэ сыл- дьыбыта. Биһиги детсаппытын көрөн баран сүрдээҕин сөхпүтэ. 19 үйэ саҕаланыыта тутуллубут дьиэни оҕо бары өттүнэн сайдарыгар бары усулуобуйаны тэрийбит, үлэлэригэр бэриниилээх коллектив баарын бэлиэтээбитэ. Ити барыта айылҕаттан айдарыылаах иитээччилэр Белолюб- ская А.И., Игнатьева П.И., Сивцева Е.Д., Копылова М.П., Соловьева В.А. туох баар ыытыллар үлэлэргэ, дьиэлэрин-уоттарын умнан туран кэнчээри оҕолор сайдалларын туһугар үлэлэрин ситиһиилэрэ, онон кинилэринэн киэн туттабын, астынабын. Сивцева Е.Д. – бары өттүнэн сай- дыылаах, саҥаттан саҥаны киллэрээччи, педагогически грамотнай, киһини өйдүүр, түмэр дьоҕурдаах буолан «Күнчээн» оҕо садка элбэҕи оҥорбута, сайыннарбыта. Ол түмүгүнэн Саха республикатын Бэрэсидиэнин Гранынан наҕараадаламмыта.
Оҕолор доруобуйаларыгар, детсад ырааһыгар, оҕолор иҥэмтиэлээх аһынан аһыылларыгар үтүөлэрин олох умнубаппыт үрүҥ халааттаах Желтухина А.Н.. Кини үлэлиирин тухары санэ- пидстанцияттан ыстыраап диэни билбэтэхпит, оҕолор ыарыылара тарҕамматаҕа, койко-была- ан туолара.
Хайа да детсадка техүлэһиттэрэ суох сайдыы барбат. Олесова Е Г., Сивцева М.Д., Андреева К.К., Владимирова А.З., Владимирова Л.Н., Антонова К.С.,Степанова А.С. уо.д.а. оҕолуу чэпчэки санаалаах, үөрэ – көтө сылдьар, ыарахан үлэттэн иҥнибэт, саха дьахтарын сиэринэн сэмэй, ку- руук сүбэлии-амалыы сылдьар, ыллыктаах тыллаах далбар хотуттар этилэр. Билигин да бэри- ниилээхтик үлэлии сылдьаллар Петрова М.И., Григорьева С.А., Игнатьева А.И..
Коллективым биир түмсүүлээх буолан, төһө да уокка умайдарбыт, ууга да бардарбыт, араас мэһэйдэри туораан, саҥа аныгылыы таас детсаттанан, билигин Ороссолуода орто оскуолатын, директор Окороков Мирон Миронович салайыытынан кырачаан оҕолору сырдыкка-кэрэҕэ угуйан, сылаас, истиҥ сыһыаммытынан, инники олохторугар эт-хаан, өй-санаа өттүнэн сайын- наран, үлэһит бастыҥа, киһи үтүөтэ буолан тахсалларыгар кыһаллан, иитии-үөрэтии чэпчэкитэ суох үлэтигэр бары кыһамньыбытын, сатабылбытын, кыахпытын, билиибитин-көрүүбүтүн би- эрэн туран үлэлии-хамныы сылдьабыт. Юбилейдаах сылынан бары үлэлээн ааспыт биир идэлээхтэрбин, үлэлии сылдьар кэлэкти- иппин эҕэрдэлиибин, үлэҕит – хамнаскыт аатырдын-сураҕырдын, үрдүктэн үрдүк чыпчааллар- га өрө дабайа туруҥ, куруук үөрүү эрэ аргыстаныҥ!

Мартынова Акулина Константиновна, ветеран педагогического труда, Отличник образования РС (Я), Почетный работник общего образования РФ,

почетный знак «Ветеран сцены Мегино-Кангаласского улуса»,

Почетный гражданин с. Рассолода

Сивцева Елена Дмитриевна

Мин 1990 сыллаахха Ороссолуодаҕа кэргэн тахсан куораттан көһөн кэлбитим. Манна кэлэрбэр детсад биир смешаннай группалаах этэ. Онно биир сыл иитээччинэн, Игнатьева П.И. үлэлээбитим. 1991 сыллаахха Ньур- гун Боотур спектакль туруоран Майаҕа көрдөрбүппүт. Ол кэннэ, 1991-1996 сылга диэри детсад салайааччытынан үлэбин саҕалаабытым. Нэһилиэн- ньэ оҕото элбэх буолан детсад кэҥииригэр олус наадыйаллара,ол иһин 1991 сыллаахха иккис группа аһыллыбыта, иһигэр бэйэбит илиибитинэн, уларыта тутан группаларбытын оҥорбуппут, онно эбии сиэстэрэ штата аһыллан эмиэ туспа хос туттубуппут. Ол саҕана кухнябыт таһырдьа туспа турара, оһоҕунан оттуллара, мууһунан ууланарбыт. Ол иһин Министер-
ство образования бараммын экономистарга заявкалаан детсадпытыгар рабочай ставкатын көрдөөбүтүм. Онтон эһиилигэр Ленин аатынан совхоз директора Сивцев В., бэйэбит салайа- аччыбыт Егоров В.Е. көмөлөрүнэн хозяйственнай блок кухня, прачечнай, кладовка туттарбыт- тара, син тымныы да буоллар үлэбитин чэпчэппитэ.
Ол саҕана Ороссолуодаҕа совхоз отделениета эрэ буолан, сельсовет, администрация суоҕа, дьэ ол иһин сотору-сотору Хаптаҕайга, сельсовет бухгалтериятыгар отчеттуу барарбыт.Сельсо- вет бэрэссэдээтэлинэн Морохоев П.Г. – олус инникини өтө көрөр, урдук культуралаах киһи үлэ- лээбитэ, главнай бухгалтерынан Дьячковская Е.С.этэ. Кинилэр Ороссолуода оскуолатын, дет- садын олус өйүүллэрэ, онон кинилэргэ махталым улахан. Ол дьылларга детсад материальнай базата хаҥаабыта, линолеум, оҕо оонньуур сирэ, кухня туттар оборудованиета (электрическай оһох, жарочнай ыскаап, титаннар) барыта саҥалыы оҥоһуллубуттара.
Иитээччилэринэн Игнатьева П.И., Степанова М.П., Чахова С., Владимирова Л.Н., Марты- нова А.К. үлэлээбиттэрэ. Иитээччи көмөлөһөөччүлэринэн – Олесова Е.Г., Егорова Д.Е., Влади- мирова Л.Н., Григорьева М.И., Степанова К.С., Григорьева С.А. үлэлээбиттэрэ. Повар Степанова А.С. минньигэс аһынан аһатара, рабочай Федоров И.И., медсестра Мыреева В., прачка Андрее- ва К.К.. Ол кэмнэргэ үөрэхтээһиҥҥэ национальнай концепцията киирбитэ, оҕолорбутун саха- лыы фольклорга үөрэтиини саҕалаабыппыт. Мартынова А.К. оҕолору тойукка, оһуохайга уһуй- ара, араас конкурстарга кыттыыны ылбыппыт. 4 саастаах кыргыттарбытыгар «Кэрэчээнэ Куо» конкурстарын ыыппыппыт, тэрээһин барыта кулуупка буолара. Ону таһынан, детсадка омук тылын куруһуогун Соловьева В.И., шашканы – Мартынова А.К. салайаллара. Бу сылларга музы- кальнай үлэһит штата аһыллан Попов Нь.Е. үлэлии киирбитэ, баянынан дьарык ыытан оҕолору олус сэргэхсиппитэ.
Уратыта диэн бу кэмнэ үлэһиттэр аттестациялара киирбитэ, үлэһиттэр бары ситиһиилээх- тик иккис уонна бастакы категорияҕа аттестация барбыттара. Нэһилиэк статуһун ыламмыт бэйэбит администрацияламмыппыт. Баһылык Егоров В.Е. ситиһиилээхтик үлэлээбитэ, эмиэ күүскэ көмөлөһөрө.
Онтон 1998 сыллаахха оҕолонон тахсан баран иитээччинэн үлэлээн кэллим. Бу 2000 сыллар саҕаланыылара уларыта тутуу кэмигэр биһиги детсадпыт үлэтигэр уларыйыылар киирбиттэрэ, ол курдук сайыннарар эйгэни олох илиибитинэн оҥороммут улууска биир бастыҥ детсадынан ааҕыллыбыппыт. Мин бииргэ үлэлиир коллегабынаан Алла Ивановна Белолюбскайалыын сүүр- бэччэ сыл бииргэ, иллээхтик, олус өйдөһөн үлэлээбиппит. Ити сайыннарар эйгэбитин түүнү
күнү, өрөбүлү аахсыбакка оҥороммут, төрөппүттэри бэйэбитигэр тардаммыт, сотору-сотору ис хоһоонун уларытаммыт оҕолорбутун үөрдэрбит да, соһутарбыт да. Өссө онно эбиитин 2003 сылтан Алла Ивановналыын РЭП агрономияҕа проект оҥороммут, хас да сыл апробациялаан эксперимент бөҕөнү ыытан, УМК таһаартарбыппыт. (Программа, Рабочай тэтэрээт, электрон- най оонньуу). Ити программабытынан араас таһымнаах семинардарга, курстарга, форумнарга опыт атастаһан дьоҥҥо-сэргэҕэ тириэрдибиппит.
Манна өссө ахтан ааһыам этэ бииргэ үлэлээбит коллективым дьонун-олус үлэһит, дьаныар- даах, тулуурдаах үлэһиттэр. 2005 сыллаахха детсадпытыгар баһаар да буола сылдьыбыта, 2010 сыллаахха сааскы халаан уутугар ууга бараммыт, итиннэ үлэһиттэр бары биир киһи курдук ту- рунан детсад дьиэтин чөлүгэр түһэрэн, үөрэ-көтө үлэлээбиппит. Онтон 2011 сыллаахха детсад дьиэтэ сууллар туруктаах диэн интернат дьиэтигэр көспүппүт, онно эмиэ үлэһиттэр хомунан, дьиэ иһин оҥостон баран эмиэ көспүппүт, онно коллективка биир эрэ эр киһи баара. Барыта дьахталлар буолан үлэлиирбит, арай саас аайы эргэ оскуолаҕа таһаҕаспытын ууттан куоттаран көһөрөрбүтүгэр төрөппүттэри көмөлөһүннэрэрбит. Билигин санаатахха, алдьархай ыарахан кэмнэри ааспыт эбиппит. Ону ол диэбэккэ, өссө саас, күһүн СХПК, сортовой участок бааһына- ларыгар хаппыыста олордуутугар, хомуйуутугар эмиэ үлэлиирбит. Детсадка анаан хортуоппуй сыл аайы олордорбут, хомуйарбыт. Онно барытыгар биир киһи курдук сылдьарбыт.
Дьэ уонна сынньанары эмиэ сатаан профкомнарбыт тэрийэллэр этэ. ( Андреева К.К., Иг- натьева С.Ш., Олесова Е.Г., Соловьева В.А.). Сир-дойду бөҕөнү кэрийбиппит – Сото комплекса, Ытык хайа, Ленские столбы, Амма, Булуус, Туруук хайа, араас кэнсиэрдэргэ сылдьыбыппыт, бырааһынньыктары олус интэриэһинэйдик ыларбыт, конкурс бөҕөҕө кыттарбыт. Оттон ман- на саамай тутаах киһибитинэн биһиги сэбиэдиссэйбит Мартынова Акулина Константиновна өҥөтө улахан. Кини иитээччилэрин барыларын квалификацияларын саамай үрдүккэ тири- эрдэн, педагог ылар званиеларын, наҕараадаларын туруорсан бэрдэрбитэ. Кини бэйэтин авто- ритетынан, билиитинэн, сатабылынан коллективын дьонун түмэн, өрө тутан биһиги детсадпы- тын үрдүк чыпчаалга таһаарда.
Тапталлаах коллективым үлэһиттэригэр инники өттугэр баҕарыам этэ кытаанах доруо- буйаны, табыллыыны, үрдүктэн үрдүк ситиһиилэри, өссө да инники өттүгэр тохтообокко сулус курдук тыга туруҥ.

Сивцева Елена Дмитриевна.

Педагогическай үлэ бэтэрээнэ, Саха Республикатын үөрэҕириитин туйгуна, Российскай Федерация уопсай үөрэхтээһинин

бочуоттаах үлэһитэ