Билиҥҥи Догдоҥо нэһилиэгин сиригэр-уотугар үөрэхтээһин тэриллиитэ Скрыбыкин Иван Егорович - Атаҕа суох Учуутал - аатын кытта ыкса сибээстээх. Ол курдук 1912 сыллаахха бу оччотооҕу саха интеллигенциятын биир булгуруйбат модун санаалаах чулуу бэрэстэбиитэлэ, төһө да бэйэтэ инбэлиит буоллар, норуотун инники кэскилин өрө тутан, үөрэх сырдык аартыгынан ыччаттары угуйар сыаллаах - оччотооҕу II Моҥүрүөн нэһилиэгин Быдай аҕатын ууһун сиригэр Ытык-Биэ диэн алааска турар бэйэтин дьиэтигэр 9 үөрэнээччилээх аан бастакы оскуоланы сүүрэн-көтөн астарбыта.

Оскуола уонна детсад туһунан – бэчээккэ

/ Литература испииһэгэ/

Кинигэлэргэ

1.Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Догдоҥо оскуолатын историята. – Майа, 2004. – 81 с.
2. Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Догдоҥо оскуолатын историята. – Майа, 2004 сыл.
3.Догдоҥо нэһилиэгэ / Саха Респ. Мэҥэ-Хаҥалас улууһа «Догдоҥо нэһилиэгин» муниципальнай тэриллии дьаһалтата; хомуйан оҥордулар А.К. Саввинова, С.Ю. Титов, И.В. Яковлева. - Дьокуускай: Офсет, 2010. – 384 с.: ил. – Иһинээҕиттэн: Захаров Иннокентий Романович: [Бөкөҕө 1943 с. оскуола астарбыт] / А. Яковлев, с. 99-104; Оскуолабыт барахсан: информ. справка, с. 316-320; Догдоҥо 1нэһилиэгэр үөрэхтээһин тэриллиитэ: [Скрыбыкин И. Е. - «Атаҕа Суох Учуутал»], с. 320-321; Оскуола бүгүҥҥүтэ / А.И. Олесова, с. 321 – 328; Сүрэхпит сылааһын – оҕолорго / Е.М. Скрыбыкина, с. 328- 330; Кинилэр биһиэхэ үлэлээбиттэрэ: Кузьмина Мария Ильинична, с. 331 – 332; Варфоломеев Прокопий Гаврильевич, с. 332 – 333; Оскуола – сүрэх сылааһынан сыдьаайар оҕо уйата / Е. Н. Скрыбыкина, с. 334 – 337; Роббек Спиридон Федотович, с. 337 – 338; Ахтыы / А.П. Попова, с. 339 – 341; Үлэлээбит сылларым үтүө өйдөбүллэрэ / М.В. Сыромятникова, с. 341 – 342; Оҕо саас биһигэ - «Туллукчаан» 33детсадпыт / Д.Н. Степанова, с. 342 – 347; Ахтар-саныыр дойдум дьонугар махталым / А.Н. Иванова, с. 348 – 349; Күндүтүк ахтабын / Г.Е. Захарова, с. 349 – 351.

Ыстатыйалар /сылларынан /

4.Захаров, Л. II Мөгүрүөн начаалынай оскуолатын опыта: [оск. сэбиэдиссэйэ Р.Ф. Степанов, учуутал М.Ф. Никифорова ахтыллар]. // Колхоз кырдьыга. – Майа. - 1952. – Тохсунньу 18 к. – С. 2.
5. Степанов, Р. Сирдьит этиитигэр эппиэттээн: [Катя Колосова, Клара Степанова, Наташа Павлова, Люба Ильина үчүгэйдик үөрэнэллэр II Мөгүрүөн начаалынай оскуолатыгар]. //Колхоз кырдьыга. – Майа. - 1952. – Сэтинньи 7 к. – С. 2.
6.Апросимова, М. Дьоҕурдаах илиилэр куруһуоктара: [Догдоҥо нач. оск. учуутала Т.Соловьева салайар куруһуога] // Колхоз кырдьыга. – 1955. – Ыам ыйын 20 к. – Клара Захарова, Сталя Хлебникова, Тамара Иванова, Петя Кривогорницын, Андрей Соловьев ахтыылара. Колхозка 10 тыһ. 200 устуука үчүгэй хаачыстыбалаах горшочектары оҥорон биэрдилэр. Куруһуокка – «уһанааччылар» уонна «ойуулааччылар».
7.Старостин, П. Сүлүөт саҕаланна: Нөөрүктээйи, Чүүйэ, Догдоҥо оск. пионердарын 3-с оройуоннааҕы сүлүөттэрэ // Колхоз кырдьыга. – Майа. - 1960. – Ыам ыйын 27 к. – С. 3.
8.Кыраларбыт көмөлөрө: [«Үтулуктээх» ферматыгар учуутал, депутат М.И. Кузьмина нач. оск. оҕолорун көҕүлээһинэ] // Колхоз кырдьыга. – Майа. - 1961. – Муус устар 14 к. – С. 4.
9.Варфоломеев, П. Кинилэр үөрэниэхтэрэ: [Сотоҕо 36 колхозтааҕы үөрэтиини тэрийии] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1962. – Балаҕан ыйын 29 к. – С. 2.
10.Варфоломеев, П. Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун бары киэһэ уонна кэтэхтэн үөрэнээччилэригэр уонна учууталларыгар: Сото производ. учаастагын киэһээҥҥи кылаастарын үөрэнээччилэрин уонна учууталларын ыҥырыылара. // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1962. – Ахсынньы 5 к. – С. 3.
11.Варфоломеев, П. Воронежскай уобалас учебнай комбинаттарын үлэлэриттэн: Бастыҥ опыт трибуната. // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1963. – Сэтинньи 19 к. – С. 3.
12.Варфоломеев, П. Г. Улахан дьону үөрэтиини – болҕомто киинигэр. // Ленинскэй знамя. – Майа. – 1963. – С. 2. – Хаартыскалаах. – Мөҥүрүөн нач. оск. киэһээҥҥи кылаастар. Е.Федотов, П. Саввин, С. Избеков, Ф. Титова, Е. Скрябин, В. Дьяконов, С. Слободчиков, Н. Михайлов, М.И. Кузьмина ахтыллар.
13.ССРС Верховнай Советын быыбарыгар учаастактардааҕы быыбар комиссияларын састааптарын бигэргэтэр туһунан // Колхоз кырдьыга. – Майа. – 1962. – Олунньу 3 к. – С. 4. – Бөкөтөөҕү быыбардыыр учаастакка предс. И.Л. Захаров, секр. А.Н. Иванова; чилиэннэр Иванова В.П., Захаров В.П., Романова А.К.
14.Сидоров, В. Сотолор дьулуурдара. / И. Васильев фотолара. // Ленинскэй знамя. – Майа. – 1963. – Муус устар 16 к. – С. 3. – Киэһээҥҥи кылаастар. А. Слободчиков, Д. Гермогенов, М.П. Васильева, С. Избеков, С.Слободчиков, Е.Д. Федотов, Н. Михайлов, Т.Г. Васильев, к-з парт. секр. Н.И. Никитин ахтыллаллар.
15.Сотолор ыҥырыыларын биһириибит. / К. Максимов, С. Миронов, В. Горохов, А.Иванов, М. Тарасов, И. Сидоров. // Ленинскэй знамя. – Майа. – 1963. – Тохс. 3 к. – С. 2. – Алдан орой-ҕы «Серп и Молот» к-з комс-й мунньаҕын сорудаҕынан Сото киэһээҥҥи кылаастарын үөрэнээччилэрин уонна учууталларын ыҥырыыларын биһирээн.
16.Попов, В. Үчүгэй саҕалааһын. // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1965. – Ыам ыйын 22 к. – Ленин аат. Бөкөтөөҕү производ-й биригээдэтигэр Александра Николаевна Иванова председателлээх дьахтар ком-тын саҥа састааба талыллан үлэтин үчүгэйдик саҕалаата.
17.Попов, П. Депутаттар үлэни көҕүлүүллэр // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1965. – Атырдьах ыйын 24 к. – С. 1. – П.С. Саввин, И.И. Новгородов, А.Н. Иванова, В.П. Иванова өрүскэ илии үлэтигэр сылдьаллар, агит- маассабай үлэни ыыталлар, Н.П. Захаров, М.И. Скрябина; Ленин аат. к-з Мөгүрүөннээҕи биригээдэтэ.
18.Попов, П. Саҥа көрдөбүллэргэ сөп түбэһиннэрэн // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1965. – Алтынньы 14 к. - С. 2. – пропагандистар И.В. Мопполов, П.Г. Варфоломеев, М.И. Скрябина, Е.И. Харитонова ахтыллаллар.
19.Кузьмина, М. Көмөлөрүн иһин махтанабыт // Ленинскэй знамя.- Майа. - 1967. – Бэс ыйын 29 к. – С.2. – Мөгүрүөн нэһилиэгин төрөппүт ком-тын үлэтэ. Ыанньыксыттар А. Атласова, В. Федотова, А.Избекова; хонуу үлэһиттэрэ П.Саввин, П. Васильев, Н. Дьяконов, И. Васильев, А. Дьяконова оскуола өрөмүөнүгэр кытыннылар.
20.Кузьмина, М. Үлэлии-үлэлии үөрэнэн: [8 кылааһы сылгыһыт Ю.Г. Титов, В.И. Дьяконов, ветеринар М.И. Скрябина, Ф.А. Титова, Т.А. Новгородова, Е.И. Федотова, А.М. Алексеева бүтэрдилэр] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1967. – Бэс ыйын 17 к. – С. 2. - Автор – Мөгүрүөн нач. оск. директора.
21.[Винокуров, М.Н. Политическай үөрэх 3-с куруһуога тэриллэрэ былааннанна: Пропагандистар А.Н. Иванова, М.Ф. Лукина, И.К. Жиркова ахтыллаллар]. // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1969. – Алтынньы 9 к. – С. 2.
22.Григорьев, Д. Кинилэр манна үөрэммиттэрэ: [1914 с. Майа церковнай- приходскай оск. Догдоҥоттон И.Л. Захаров, Көтөттөн П.Е. Петров, С.П. Дмитриев, Хараттан Е.Д. Кириллин уо.д.а. үөрэммиттэрэ] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1970. – Алтынньы 3 к.- С. 2.
23.Дьяконов, В. Үрдук таһымнаахтык: [Сотоҕо нач. полит. оскуола занятиета. Салайааччы – коммунист, опыттаах пропагандист А.Н. Иванова] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1971. – Алтынньы 23 к. – С. 2.
24.Алексеева, А. Дьахталлар мунньахтарыгар // Ленинскэй знамя. – 1976. – Ахсынньы 2 к. – С. 3. – Мөгүрүөн нэһ-тэн П.И. Исакова, М.В. Сыромятникова, А.К. Романова, З.А. Борисова // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1976. – Ахсынньы 2 к. – С. 3.
25.Алексеева, А. Оҕолорунан, сиэттэринэн дьоллоохтор:[Дьахтар ком-тын пред., учуутал М.Е. Петрова дакылаат оҥордо] // Ленинскэй знамя. – 1977. – Майа. - Кулун тутар 12 к. – Бөкө кулуубугар «Оҕолоргун олохтоон, сиэттэргинээн сиэттиһэн» тем. биэчэр. Элбэх оҕолоох ийэлэр П.И. Исакова, Т.Ф. Слободчикова, Ф.Н. Мохначевская кытыннылар, тыл эттэ – А.Г. Новгородова.
26.Алексеева, А. Ситиһиилэринэн үөртүлэр. // Ленинскэй знамя. – 1977. – Майа. - Балаҕан ыйын 8 к. – С. 4. – Бөкө оск. ахсыс кыл. үөрэнээччилэрэ Маша Морозова, Шура Матвеева, Варя, Даша Федотовалар сайыҥҥы сынньалаҥнарыгар ыанньыксыттаатылар. Гоша Зыков бүтэй тутуутугар үлэлээтэ.
27.Алексеева, А. Ыаллар тимуровецтарга махтаналлар // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1977. – Муус устар 16 к. – С. 3. – 6-с кылаас салайааччыта А.П. Попова, 7 кылаас салайааччыта М.В. Сыромятникова, үөрэнээччилэр Олег Избеков, Миша, Гоша Федотовтар, Павлик Трифонов, Павлик, Вася Степановтар, Реворий, Сеня Гоголевтар ахтыллаллар.
28.Васильев, С. Үтүө үлэһит киһи дэтэр // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1977. – Атырдьах ыйын 23 к. – С. 1. – 10 оҕо ийэтэ, 18 сыл колхозка ыанньыксыттаабыт П.И. Исакова.
29. Концерынан түмүктэннэ:[Догдоҥо 8 кыл оск. учуутала А.Н. Иванованы уонна детсад үлэһитэ П.И. Исакованы бочуоттаах сынньалаҥҥа атаарар биэчэрдэрэ буолан ааста] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1979. – Ыам ыйын 12 к. – Кырдьаҕас учуутал олоҕун, үлэтин туһунан нэһилиэк дьахталларын советын предс., учуутал М.Е. Петрова сырдатта.
30. Алексеева, А. Учууталы чиэстээһин: [Догдоцо 8 кыл. оск. учуутала О.Е. Скрябинаны бочуоттаах сынньалаҥҥа атаарар биэчэр] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1979. – Алтынньы 27 к. – С. 4.
31.Петрова, Л. Туһалаахтык атаардылар // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1979. – Атырдьах ыйын 21 к. – С.4. - «Кэскил» үлэ уонна сынньалац лааҕыра. Наставник – Д.П. Иванов, лааҕыр начальнига учуутал Г.М. Скрыбыкина, иитээччинэн Бүлүүтээҕи педучилище ст-ката И.Д. Олесова улэлээтилэр.
32. Эверстов, С. «Кэскил» лааҕырга. // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1981. – Атырдьах ыйын 4 к. – С. 3. – Лааҕыр 7-с сылын үлэлиир. Иитээччи – Догдоҥо 8 кыл. оск. учуутала А.П. Новгородова, наставник – Д.П. Иванов.
33. Эверстов, С. Көхтөөхтүк, көрдөөхтүк. // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1982. – Атырдьах ыйын 12 к. – С. 4. – Догдоҥо 8 кыл. оск. үөрэнээччилэрин «Кэскил» диэн үлэ уонна сынньалаҥ лааҕыра 12-с сылын үлэлиир, наставник – Д.П. Иванов, барыта 100 –тэн тахса км. усталаах бүтэйи туппуттар.
34. Колосов, И. С. Сэрии ветерана – үөрэнээччилэргэ: [Догдоцо аҕыс кыл. оск. үөрэнээччилэрэ үлэ уонна сэрии ветерана, Сталинградтааҕы кыргыһыы кыттыылааҕа,«Хорсунун иһин» медаль кавалера Николай Иннокентьевич Колосовы кытта көрүстүлэр] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1984. – Ыам ыйын 17 к. – С. 4. – Автор – оскуола директора.
35. Саввинова, А.К. Бөкөтөөҕү агитпуҥҥа: [Бөкөтөөҕү агитпунк начальнига Александра Константиновна Саввинованы кытта кэпсэтии] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1984. – Тохс. 21 к. – С. 1.
36. Колосов, С. Биһиги учууталбыт: Норуот учуутала И.Е. Скрыбыкин. // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1988. – От ыйын 21 к.
37.Иванов, В. Үҥкүүһүт. Спортсмен. Педагог: [Н.М. Дмитриев туһунан] // Ленинскэй знамя. – Майа. - 1992. – Олунньу 1 к. – С. 3.
38. Бөкө оскуолата – 50 сыла // Эркээйи. – 1995. – Ахс. 5 к. – Иһинээҕитэ: Сайдыы суолунан / Г. Стручков; Колхозтаахтар көмөлөһөллөрө / Акулина Иванова, Герой ийэ; Үйэтитэр иэстээхпит / С. Титов; Кылаас салайааччыта / М. В. Сыромятникова; Икки бүк үөрүүлээх / А. Захаров; 6-тыан үөрэммиппит / М. Шипошина; Махтанабын / Т. Новгородова.
39.Коркин, И. [Догдоҥо начальнай оскуолата төрүттэммитэ 50 сылын туолла] // Эркээйи. - Майа. - 1995. – Ахс. 14 к.
40. Коркин, И. Оҕо тэрилтэлэрин 75 сылын бэлиэтээһин // Эркээйи. – Майа. – 1995. – Ахс. 16 к. – С. 1.
41.Белолюбская, В.Е. Ольга Скрябина турнирыгар// Эркээйи. – Майа. – 2016. – Сэтинньи 18 к. – С. 5. – Догдоцо нэһилиэгиттэн төрүттээх пед. үлэ ветерана, энтузиаст-дуобатчыт Ольга Егоровна Скрябинааатынан дьахталларга мемориальнай турнир буолла.
42. Белолюбская, В.Е. Элбэх хайысхалаах лааҕырга: [Бөкөҕө - «Күндүл» лааҕыр] / В.Е. Белолюбская // Эркээйи. – Майа. – 2016. – Бэс ыйын 29 к. – С. 3.
43. Иннокентьев, А.И. Догдоҥо кэҥиир кэскилэ / А.И. Иннокентьев // Эркээйи. – Майа. – 2016. – От ыйын 6 к. – С. 2.
44. «Лиидэр- дьахтар» куонкурус түмүктэннэ: [«Бастыҥ дьахтар сэбиэтэ» ааты ылла Догдоҥо нэһилиэгэ, бэрэссэдээтэл Аксинья Морозова] // Эркээйи. – Майа. – 2016. – Ыам ыйын 13 к. – С. 2.
На русском языке
45.К 100-летию Быдайской школы // Эркээйи экспресс. – Майя. – 2012. – 17 мая. – С.4.
46.Илларионов, М.М. Акцент – на развитие и здоровье учащихся: [Беседа с директором Чуйинской СОШ с М.М. Илларионовым и директором Догдогинской СОШ П.Е. Лебедевой] / М.М. Илларионов // Эркээйи экспресс. – 2014. – 20 нояб. – С. 3.